LIDHJA 200 VJEÇARE E KISHAVE ANGLO-AMERIKANE ME SHQIPËRINË

Në vitin 1819, në kohën kur nuk kishte shkolla dhe as libra në gjuhën shqipe dhe që mesha e kishave bëhej vetëm në gjuhë të huaja, Robert Pinkertoni shkruajti, “Nevoja e përkthimit të Dhiatës së Re [Biblës] në gjuhën shqipe më ka mbërthyer zemrën prej disa vitesh, dhe me të vërtetë nuk shpëtoj dot prej saj…”

Skocezi Robert Pinkerton ishte pjesë e një iniciative të guximshme që lindi mes të krishterëve të Britanisë së Madhe për përkthimin dhe përhapjen e Shkrimeve të Shenjta nëpër popujt e botës. Organizata që ata themeluan u pagëzua me emrin Shoqëria Biblike Britanike dhe për Vendet e Huaja.

Dyqind vjet më parë, kush e dinte se kjo shoqatë do të luante një rol vendimtar në zgjimin e popullit shqiptar? Në të njëjtën letër drejtuar bashkëpuntorëve të tij britanikë (e shkruar nga Stambolli)

Pinkertoni shpjegon, “Mësova për shtrirjen e madhe të popullit shqiptar….që janë përhapur gjerësisht në vendet e lashta siç janë Iliria, Epiri, Maqedonia e Greqia” dhe më poshtë tregonte “për rëndësinë e kësaj pune…për hir të fiseve të ndryshme shqiptare.”

Hapa konkrete u morën për realizimin e projektit pas prezantimit të Pinkertonit me mjekun shqiptar Vangjel Meksi, për të cilin Pinkërtoni shkruan: “Shpresoj që kam gjetur burrin e duhur për të sjellë bekimin më të madh bashkëkombësve të tij, dmth furnizmi i tyre më Dhiatën e Re në gjuhën amtare.

Ky person vjen me rekomandime të larta…dhe konsiderohet plotësisht i kualifikuar për këtë detyrë…” Meksi i hyri punës menjëherë, i sponsorizuar nga shoqata britanike dhe i papenguar nga autoritetet, të paktën fillimisht (fryma shoveniste ende s’e kishte pushtuar kishën lindore).

Duke qenë se nuk ekzistonte një alfabet i shqipes, u vendos të përdoren shkronja greke me disa modifikime. Dorëshkrimi i Meksit përfundon në Korfuz, në dorë të Isaac Lowndes. Isaku ishte një tjetër misionar i kishës britanike që po punonte për të zgjuar frymën e besimit në vendet e lindjes.

Ai u zgjodh si sekretar i Shoqërisë Biblike Joniane (e sapoformuar) dhe si i tillë ishte përgjegjës për të mbikëqyrur projektin e Biblës në gjuhën shqipe. Siç komenton studiuesi David Hosaflook, nëse Robert Pinkertoni ishte nismëtari kryesor i projektit shqip, Isak Laundzi ishte zbatuesi kryesor i tij.

Në vitin 1823, Isaku u takua me një peshkop ortodoks shqiptar, Grigor Gjirokastritin, i cili mori përsipër të kryente redaktimin e përkthimit. Një vit më vonë u shtyp Ungjilli sipas Mateut ndërsa në vitin 1827 doli në dritë botimi i Dhiatës së Re duke sjellë gjuhën shqipe “në një pikë të rrafshit botëror të letrës së shtypur” siç e përshkruan gjuhëtari Xhevat Lloshi këtë hap.

Mit’hat Frashëri e lavdëroi ndikimin e botimeve biblike të viteve 1824 dhe 1827. Sipas tij, ishte një arritje që përfundimisht e bëri gjuhën shqipe “një gjuhë të gjallë dhe të përdorur”.

Konstandin Kristoforidhi

Një tjetër lidhje e rëndësishme midis kishave perëndimore dhe popullit shqiptar është bashkëpunimi shumëvjeçar midis Aleksandër Tomsonit dhe Konstandin Kristoforidhit. Gjithçka filloi me përfshirjen e Kristoforidhit në një kishë ungjillore në Izmir, e cila ishte hapur nga misionarë amerikanë që predikonin në Turqi.

Një nga drejtuesit e kësaj kishe, amerikani Daniel Lad-i, e nisi Kristoforidhin për në Stamboll në vitin 1857 me qëllim që ky i fundit të kishte mundësi të ndërmerrte studime teologjike dhe të gjente hapësira për të kryer përkthimin e Biblës në gjuhën shqipe.

Sa interesant është raporti që këta misionarë shkruajnë për Kristofodridhin: “…pas vitesh të trishtuara, gjeti libra protestantë dhe shpresonte se kishte siguruar ushqim për shpirtin e vet të uritur ….

Pa kaluar shumë kohë shkoi të takonte Rev. z. Ladd dhe pati shumë biseda me të …. dhe pas disa muajsh, shprehu dëshirën që të pranohej në kishë …. Ndonëse tashti është i punësuar me leverdi në Konsullatën austriake të këtij qyteti…. kohët e fundit ka dëshire që të përkthejë Shkrimet për shqiptarët. Është posaçërisht i përshtatshëm për këtë punë meqë ka arsim të mirë…ka dalë e dëshirueshme që të shtohet një kurs teologjik dhe ne e dërguam në Stamboll.”

Kristoforidhi nuk qëndroi gjatë në Stamboll, sepse e nisën pas disa muajsh për të kryer studime në Kolegjin Protestant në Maltë. Kolegji i Maltës ishte hapur nën mbikëqyrjen e kishës angleze për të realizuar arsimin e studentëve të përshtatshëm nga vendet e mesdheut, me idenë që ata do të përhapnin dritën e besimit pasi diplomoheshin dhe shkonin të punonin në profesione të ndryshme në vendet e tyre.

Në librin e Xhevat Lloshit mbi jetën e Kristoforidhit, riprodhohet një shkrim i dalë nga pena e Konstantinit gjatë kohës që ky ishte në Kolegjin Protestant. Citojmë prej saj: “Shqiptarët kurrë nuk e kanë dëgjuar fjalën e Zotit të thënë në gjuhën e tyre, ata nuk e njohin fare zbulesën hyjnore, profecitë e Perëndisë që përmbajnë Shkrimet e Shenjta; ata nuk njohin parimet më të thjeshta të mësimeve të krishterimit…

Kurrë nuk ka pasur misionarë në Shqipëri për t’u predikuar Ungjillin e mbretërisë qiellore, lajmet më të mira nga lart…. duke shpallur faljen e mëkatit, paqen, shpëtimin dhe jetën e pasosur, nëpërmjet Zotit tonë, Jezus Krisht, i vetmi ndërmjetës midis Perëndisë dhe njeriut. Portat e Shqipërisë për të pranuar Ungjillin janë të hapura….

Por shoqëritë misionare ende nuk e kanë kthyer vëmendjen e tyre te ky popull, duke i dërguar predikues të së vërtetës ungjillore. Cilat janë pengesat për ta futur Ungjillin në këtë popull të veçantë?” Kristoforidhi ishte jo vetëm një student i talentuar, por edhe shumë punëtor.

Njohuritë e reja për kulturën biblike i vuri menjëherë në punë duke iu përkushtuar përkthimit të Dhiatës se Re, madje në të dyja dialektet e shqipes gjatë kohës që ishte ende në Maltë. Por, meqë përkthimi i Vangjel Meksit ishte ribotuar më 1858, nuk u shfaq ndonjë interes për botimin e përkthimit të ri, të paktën në atë kohë.

Megjithatë, talenti i Kristoforidhit nuk do të humbiste, sepse pa kaluar shumë kohë doli në skenë misionari britanik Aleksandër Tomson.

Personi i duhur në kohën e duhur

Tomsoni ishte një njeri i përgatitur, kishte kulturë të gjerë dhe ishte një organizues i mirë. Përveç kësaj, ai e njihte mirë punën në Ballkan. Tomsoni kuptoi se duheshin hapur qendra të përhershme ne trevat shqiptare për shpërndarjen e frytshme të Shkrimeve të Shenjta në gjuhën shqipe, si dhe duheshin librashitës të aftë që kjo punë të realizohej në mënyrë efikase.

Më 1863, Aleksandër Tomsoni bëri një udhëtim në trojet shqiptare, duke parë nga afër gjendjen. Deri në atë çast, shpërndarja e Biblës në Shqipëri kishte qenë e fokusuar në zonat jugore dhe pa ndonjë strategji të menduar mirë.

Ky udhëtim i bëri përshtypje aq të madhe Tomsonit sa për 30 e kusur vite në vazhdim i kushtoi vëmendje të veçantë popullit shqiptar, ndonëse ishte përgjegjës për punën në shumë popuj.

Fillimisht Tomsoni gjeti dhe caktoi Herman Ridelin, si përgjegjës të Shoqërisë Biblike për Shkodrën. Shkodra mund të shërbente si një bazë e mirë jo vetëm për shqiptarët, por edhe për popuj të tjerë të rajonit. Nga Shkodra, punojës të shoqatës do të shkonin në zonat veriore të Shqipërisë, në Kosovë, por edhe më gjerë.

Po ashtu, Tomsoni gjeti një përfaqësues për Shqipërinë Jugore, Aleksandër Davidsonin nga Edinburgu. U vendos që ky të punonte në Janinë dhe u siguruan ambjente të posaçme për depon e librave aty.

Pas tyre, erdhën të tjerë “burra të Biblës” që shërbyen me besnikëri dhe sakrificë. Shpesh herë misionarët e Biblës mirëpriteshin, por ndodhte edhe e kundërta. Shumë herë u kundërshtuan vetëm sepse shpërndanin libra në gjuhën shqipe.

Kishte drejtues të fesë që gëzonin kur shikonin my sy librin e Zotit në gjuhën shqipe për herë të parë, por kishte të tjerë që ishin aq paragjykues, sa i ndalonin rreptësisht njerëzit e tyre, në mënyrë që të mos i blinin librat.

Nuk ka si të mos na bëjë përshtypje besimi që i motivoi këta “misionarë të librit” të duronin vështirësitë për t’i ofruar dritë një populli të pushtuar nga padije dhe të zhytur në bestytni. Pa kaluar shumë kohë, Tomsoni arriti të bindë shoqatën britanike se kishte nevojë për një përkthim të ri të Biblës dhe që personi më i përshtatshëm për këtë vepër ishte Konstandin Kristoforidhi.

Në këtë mënyrë, Tomsoni, cilësuar si figura joshqiptare më e rëndësishme në historinë e zhvillimit të librit shqip, nisi një bashkëpunim të gjatë me “babain e gjuhës shqipe”, Kristoforidhin. Ne vitin 1865, Tomsoni, Kristoforidhi dhe Nikollë Gjon Serreqi (nga Shkodra) u mblodhën në Stamboll, për të redaktuar tekstin e Ungjillit sipas Mateut në gegërisht.

Puna vijoi me botimin e “Katër ungjijtë dhe Punët e Apostujve”, në gegërisht e pastaj një sërë botimesh të tjera duke përfshirë një libër për fëmijë me historitë e Biblës. Që në fillim, Aleksandër Tomsoni u ndesh me një problem praktik, pasi shumë pak shqiptarë dinin të lexonin shqip.

Tomsoni e kuptoi që shpërndarja e Biblës duhet të shoqërohej me shpërndarjen e abetareve. Ndaj, në vitin 1865, Tomsoni udhëzoi Kristoforidhin të krijonte një abetare për alfabetin e ri. Mirëpo, sipas rregullave të saj, Shoqëria Biblike nuk mund të miratonte botimin e asnjë libri tjetër përveç Biblës.

Duke ditur këtë, Tomsoni i siguroi fondet që të botohej abetarja e Kristoforidhit nga Shoqëria e Broshurave Fetare, një shoqatë tjetër e kishave angleze. Në muajt dhe në vitet e ardhshme, siç dokumentohet, Tomsoni mori lajme nga Berati, Elbasani, Tirana, Durrësi, Vlora, Stambolli, Italia, Rumania, Sicilia dhe vende të tjera se Shkrimet e Shenjta po lexoheshin nga ortodoksët, myslimanët dhe katolikët shqiptarë.

Kristoforidhi ndërmori një fushatë në Shqipërinë Qendrore për të nxitur përdorimin e librave të shoqatës dhe u prit mirë në vendlindjen e tij, Elbasan. Ai arriti të bëjë një marrëveshje për përdorimin e Shkrimeve në shkollat e Dibrës.

Ai bëri vizita me mirditorët dhe i nxiti të arsimoheshin. Në Berat, gjashtë shkollat për djem dhe dy për vajza pranuan Shkrimet e Shenjta në gjuhën shqipe dhe Kristoforidhi u gëzua kur gjeti një mësuese që kishte mësuar sistemin e ri të shkrimit dhe u kishte mësuar tri klasave të saj të lexonin shqip.

Ndonëse me kalimin e viteve, zelli i Kristoforidhit për besimin u pakësua, nuk ka dyshim se bashkëpunimi midis tij dhe misionarit Britanik Tomson shënoi arritje të jashtëzakonshme. Pohimi që “ndërmjet viteve 1865–1879, të vetmit libra shqip, që janë prodhuar dhe që kanë qarkulluar në Shqipëri, kanë qenë librat e Kristoforidhit, botuar nën kujdesin e Tomsonit dhe shoqatës biblike” është mbresëlënës.(1)

Fundi i shekullit 19 dhe fillimi i shekullit 20, dëshmuan zgjerimin e bashkëpunimit mes shqiptarëve të shquar dhe misionarëve protestantë. Shoqëria Biblike Britanike bashkëpunoi ngushtë me rilindasit, sidomos me vëllezërit Gjerasim dhe Gjergj Qiriazi, por edhe me shumë të tjerë. Dhe duhet vlerësuar roli i misionarëve amerikanë që erdhën në Manastir dhe në Korçë gjatë asaj periudhë. (2)

Sigurisht, gjatë viteve që pasuan, shumë peripeci i ranë popullit shqiptar, duke i hequr nga dora edhe një herë Biblën, ai libër që zgjoi shqiptarinë dhe besimin e shqiptarëve në Zotin. Por kjo është një tjetër histori.

3 Shënim: Në Tiranë është themeluar Instituti për Studime Shqiptare dhe Protestante, drejtuar nga David Hosaflooku. Faqja e tyre në internet: http://instituti.org Disa prej të dhënëve e këtij artikulli bazohen në burimet e tyre.

_______________

1 David Hosaflook, – Lëvizja Protestante ndër shqiptarët, 1816-1908 – (disertacion), Universiteti i Tiranës, 2017.

2 Po aty

3 Po aty

Kur isha student në universitet pashë një pamje të cilën kurrë s’mund ta harroj; një njeri që po e çonin t’a ekzekutonin me vdekje. Duart e tij ishin të lidhura dhe të futura në pranga, fytyra e tij ishte e zbardhur krejt.

Kur doli nga burgu mijëra sy ishin fiksuar mbi të. A u ofrua ndonjë njeri të vdiste në vend të tij? Doli vallë ndonjë nga miqtë e tij përpara dhe të thoshte, “Ma vini mua litarin në grykë, se unë do të vdes në vend të tij?” Jo! Ai u ndëshkua sipas ligjit. Për shume padije? Jo, për një krim vetëm.

Kishte vjedhur çantën e të hollave të postës. Theu ligjin, dhe humbi jetën. Pashë edhe një pamje tjetër të cilën kurrë s’do ta harroj; përfytërova veten time duke qëndruar përpara Zotit në ditën e gjykimit, duke merituar kurrgjë tjetër veç dënimit. Për një faj? Jo, për shumë e shumë mëkate të bëra kundër ligjeve të Perëndisë.

Ligji i Zotit kërkon një zbatim të plotë, që unë nuk e kisha bërë dhe tani si fajtor prisja dënimin e Perëndisë. Por pashë një skenë tjetër, që ndryshoi gjithçka, sepse Jezus Krishti u bë zëvendësi im. Ai mbajti mëkatet e mia në trupin e tij mbi drurin e kryqit. Ai vdiq në vendin tim. Ai e pësoi për fajet e mia, i drejti për të padrejtin, që të më çojë te Perëndia. Dëshiroj t’ju flas juve për këtë Shpëtimtar, sepse nuk ka shpëtim në asnjë tjetër.

Nga Sir J. Simpson

Zëri i Thomait, Dyshuesi

Të gjitha planet tona u prishën. E të gjitha shpresat u thyen. Jezusin e gozhduan në një kryq dhe vdiq. Pastaj e hoqën dhe e vunë trupin e tij në një varr. Na dukej sikur gjithçka kishte marrë fund…

Unë jam Thomai, një nga të dymbëdhjetët. Besoja plotësisht. Në fakt, isha gati të vdisja për të. Kur erdhi lajmi që Llazari kishte vdekur, Jezusi na tha se do të shkonte në Betani ku banonte familja e Llazarit. Por kjo do të ishte e rrezikshme, sepse armiqtë e tij do të ishin aty afër, dhe ata që kërkonin të vrisnin Jezusin mund të gjenin rastin e duhur.

Kështu, nuk doja ta lija të shkonte vetëm dhe vajta bashkë me të, edhe pse kjo ishte me rrezik… Ndërkohë sot, e kuptoj që ai po na thoshte që duhet të vuante. Por në atë kohë, asnjëri prej nesh nuk e rrokte dot. Ai tha se do të ikte për të përgatitur një vend për ne.

Ne nuk e dinim se çfarë po thoshte. E pyeta, “Zot, ne nuk e dimë se ku po shkon, kështu si mund ta dimë rrugën?” Nuk po dyshoja; vetëm se nuk e kuptoja. Kur e zunë dhe e kryqëzuan ne u arratisëm. Kishim frikë për jetën tonë. Besonim që kryepriftërinjtë ose ushtarët romakë do të ndiqnin pastaj dishepujt e Tij.

Prandaj u fshehëm në shtëpi të ndryshme në Jeruzalem për dy ditë. Të dielën në mëngjes Pjetri, Gjoni dhe disa prej grave shkuan tek varri. Ata u kthyen duke thënë se varri ishte bosh, dhe duke pretenduar që Jezusi ishte ringjallur nga të vdekurit.

Atë natë të gjithë u mblodhën fshehtazi, dhe më vonë më treguan që Jezusi i vizitoi dhe pastaj u zhduk. Por unë thjesht nuk e besoja dot. Një i vdekur nga një varr, i gjallë? M’u kujtua që Llazari doli nga varri. Por Llazari nuk u shfaq dhe u zhduk në mënyrë misterioze si Jezusi. Jo, u thashë, vetëm nëse mund të vendos duart në plagët tij, ta shikoj me sytë e mi dhe ta prek me duart e mia, ndryshe nuk mund ta besoja dot.

Dishepujt e tjerë ende ngulën këmbë që e kishin parë të gjallë. Dy prej tyre treguan që ai kishte ecur me ta gjatë rrugës për në Emaus. Por nuk mund të besoja pa e parë vetë unë. Duhej që ta shihja vetë. Unë isha zëri i dyshimit. Një javë më vonë të gjithë u mblodhëm në të njëjtën dhomë ku të tjerët thoshin se e kishin parë më parë.

Papritmas, Jezusi u shfaq në mesin tonë. E dija që Ai nuk kishte hyrë përmes derës. Ai na përshëndeti. Atëherë m’u drejtua mua. Zemra më rrihte fort. Më vështronte drejtpërdrejt. I shtriu duart dhe foli emrin tim. “Thoma, vëre gishtin këtu në duart e Mia.

Vëre dorën në këtë plagë në anën Time dhe mos dysho, por beso!” Ai e dinte se si kisha dyshuar. E dinte tamam ç’kisha thënë. Ai tha, “Ja duart e Mia.” Kisha thënë që nuk do të besoj përveçse nëse mund të vija dorën në anën e Tij. Ai më tha, “Vëre dorën këtu.” Edhe pashë ato shenja. Shenjat e njerëzve që e përçmuan dhe e keqpërdorën mizorisht.

Ato ishin shenjat e njerëzve të cilët nuk donin të besonin. Edhe unë isha bërë njeri që nuk donte të besonte. Rashë në gjunjë dhe i thashë, “Perëndia im dhe Zoti im.” Po ju?

Gjithsecilit prej jush që dyshon që Jezusi është i gjallë, gjithsecilit që dyshon nëse Ai është Zoti i ringjallur dhe i gjallë, gjithsecilit prej jush që dyshon nëse Ai është shpëtimtari, unë po ju them, mos dyshoni më, por besoni.

Ai më qortoi me butësi ndërsa të tjerët vështronin. Ai tha që unë kam besuar sepse kam parë, por Ai tha që një bekim akoma më i madh do të vijë mbi ata të cilët nuk kanë parë e prapë besojnë.

I adaptuar nga Ungjilli sipas Gjonit.

Mendjemadhësia

I pari nga shtatë mëkatet e vdekjes është mendjemadhësia. Ajo nënkupton nderim pa masë të vetvetes. E thënë thjesht, të pëlqen vetja. Mendjemadhi pandeh se vetëm ai ka të drejtë. Njerëzit me mendje krenare nuk pranojnë askënd tjetër.

Ata shohin fijen e kashtës në syrin e tjetrit, por trari nuk syrin e tyre nuk i shqetëson. Njeriu lind egoist. Por, gjatë rrugës bëhet akoma më keq. Sidomos kur pasurohet. Për shkak të parasë, i rritet mendja shumë kollaj njeriut. Rrezikohet edhe i talentuari.

Fillon të kënaqet me superioritetin e tij dhe i pëlqen të shikojë të tjerët më poshtë se vetja. Kush është ai që u bë i famshëm dhe nuk fluturoi nga mendja?! Por duhet ta dish, që Zoti e urren mendjemadhësinë. Ajo të çon në vetë-adhurim:

“Unë, unë, unë…” thotë mendjemadhi, dhe kjo është e patolerueshme! Në këtë mënyrë, ai i ngjan djallit, sepse edhe ai kërkoi të ngrihej më lart se Zoti vetë. Kujdes nga mendjemadhësia. Mos u bëj shok me djallin!

Inati

I dyti nga mëkatet e vdekjes është inati, ose zemërimi. Inati është një mëkat që të ha nga brenda dhe pastaj shpërthen si vullkan duke shkatërruar gjithçka. Inati zbulon natyrën shtazore të njeriut. Shumë njerëz janë të dashur, të mirë, të sjellshëm gjersa nuk i rrëmben stuhia e zemërimit, e atëherë shndërrohen në qenie të paarsyeshme, të papërmbajtura, që i ngjajnë më tepër bishës sesa njeriut të qytetëruar.

Të gjithë ne jemi të rrezikuar nga inati. Prandaj, duhet të mësojmë ta zbusim inatin me arsye, e të mos nxitohemi në të liga. Shumë njerëz ruajnë inat për të shkuarën. Por, a ja vlen të hidhërohemi për diçka që i takon së kaluarës? Inati ka një kosto të madhe.

Fillimisht ta shtrëmbëron fytyrën. E pastaj t’i helmon zemrën e gojën. Në fund të bie vlera në sytë e të tjerëve. Inati është babai i vrasjes. Është pikërisht ky që e lëviz dorën e vrasësit. Prandaj, mos e lejo inatin të të fusë në grackë. Munde inatin përpara se ai të të mundë ty.

Inati nuk është i pashërueshëm, përveç kur njeriu nuk dëshiron apo zgjedh të mos shërohet. Mos i përdor më ato justifkime të dobëta si: “E kam nga babai” apo “Jemi fis nevrik.” Zotit i takon gjykimi, jo neve. Rruga e Perëndisë është rruga e dashurisë dhe e faljes, jo rruga e inatit dhe e mllefit.

Zilia

Mëkati i tretë i vdekjes është zilia. Njeriu ziliqar, e shikon fitimin e tjetrit, si humbjen e tij. Dhe suksesi i njerëzve të tjerë, si dështimi i tij. E kështu me radhë. Por ka diçka ironike në këtë mes.

A ke parë ndonjëherë të ketë sukses në jetë një që është i mbushur me zili? Ai që ushqen zilinë ndaj atyre që janë më të pasur, nuk ka asnjë fitim prej kësaj. Gjendja e tij materiale nuk përmirëohet, përkundrazi, vetëm sa bëhet më i varfër në mendjen e vet.

Aty ku është zilia, ka edhe grindje dhe çdo gjë të keqe. Shekspiri tha njëherë: “O zili, shpata gjakësore nuk ka as gjysmën e mprehtësisë sate!” Njeriu ziliqar është armik i vetes dhe i të afërmve të tij. Më tregoni vetëm një njeri ziliqar që ka qenë apo që është i gëzuar!

Zoti urren zilinë dhe xhelozinë. Mos u bëj njeri ziliqar. Është e pamundur që ziliqari të marrë bekimin e Perëndisë. Zilia të ndan nga Zoti.

Ndyrësia

Një nga mëkatet e vdekjes është imoraliteti apo ndyrësia. Bazën e ka në epshin e papërmbajtur. Mendjeprishuri argumenton se epshi është një instinkt krejt natyror dhe i justifikueshëm. Mirëpo, imoraliteti është një mëkat i rëndë sepse përdhos një nga dhuratat më të çmueshme që Perëndia i ka dhënë njeriut – dashurinë.

Prandaj, imoraliteti shkatërron shpirtin. Nëse e shet shpirtin në këmbim të ndyrësisë, do ta paguash me këste gjatë gjithë jetës. Është më mirë të heqësh dorë prej saj sepse ajo të çon në shkatërrim. Në orën e dobësisë sonë mashtrohemi dhe i nënshtrohemi fuqisë së epshit. Por mjerë ne nëse e bëjmë!

Grykësia

Një nga mëkatet më të nënvlerësuara është grykësia. Standardi i jetës dhe mirëqenia janë rritur në botë. Si pasojë njerëzit kanë nisur të adhurojnë kënaqësinë. Barku është bërë perëndia i tyre, dhe besojnë që me anë të teprimit kanë gjetur parajsë mbi tokë. Por teprimi në të mira është fillim i të këqijave.

Grykësia është një rrezik serioz. I ngjan epshit. Imagjino një njeri të pafrenuar në të ngrënë, në të pirë dhe në të dehur ndërsa tjetri s’ka bukë të hajë. Uria fizike është dukuri normale. Por kur shndërrohet në lakmi është tjetër gjë. Kësaj i thonë të jetosh për të ngrënë.

Por Zoti nuk mund t’i dojë njerëzit, perëndia e të cilëve është vetëm barku. Parulla e grykësisë është: “Ha, pi se një herë jeton!” Ky brez mendon se rruga e vetme drejt lumturise është begatia materiale. Zbulojmë këtu një absurditet: barku mbushet me gjithë të mirat, kurse shpirti vdes nga uria.

Përtacia

Përtaci e lë të pa bërë atë që duhej bërë. Përtaclluku vafëron njeriun nga materiale dhe shpirtërore. Prandaj ajo është një nga shtatë mëkatet e vdekjes. Të vret ngadalë dhe fshehtësisht, por megjithatë vret. Është një e keqe e madhe të bëhesh barrë për të tjerët, kur ke mundësi të jesh i dobishëm.

Të gjithë e dënojnë njeriun që përton të vishet apo të lahet. Por a nuk është një e keqe akoma më e madhe kur ti njeh dikë që ka ranë në hall, dhe në vend t’i japësh dorën i bën sehir? Jo që s’ke mundësi, thjesht përton të lëvizësh gishtin.

A e ke vënë re gjithashtu, që shumë prej atyre që janë përtac, i akuzojnë të tjerët për dembelluk? E çuditshme. Tani, duhet ta dish që s’duhet bërë asgjë më tepër për ta humbur shpirtin, vetëm rri përtac! Shumë njërëz thonë që ka Zot, por nuk e kërkojnë.

Më tepër kanë dëshirë të pijnë kafe tërë ditën e luajnë me telefonin se sa të kalojnë pesë minuta duke e lexuar Biblën – e jo më të shkojnë në kishë. A je ti i tillë? Kësaj i thonë të pranosh të vërtetën vetëm në teori. Dmth, të dish cila është rruga, dhe të mos lëvizësh nga vendi për të hyrë në atë rrugë.

Ky është qendrimi i zakonshëm i mëkatarit të pandreqshëm. Kjo mëndësia që gjendet sidomos te vjedhësit, te të pamoralshmit, te kapriciozët, te lakmiçarët, tek grykësit, te përtacët…

Pangopësia

Një mëkat i rëndë në sytë e Perëndisë është edhe pangopësia. Asnjë mëkat nuk e varfëron dhe nuk e zvogëlon gëzimin e jetës sa tamaqarllëku. Paraja mund të na verboj aq shumë sa s’e shohim më as diellin. Dashuria për lekun ta pushton zemrën aq shumë, sa për njerëzinë e për Perëndinë s’ka më vend!

Por çfarë kuptove nëse tërë botën e fiton, kur e humb shpirtin në fund?! Ndoshta mëkati më i madh në shoqërinë e sotme është pangopësia. Vrapon pas parasë, dhe nuk mendon aspak për tjetrin, për Zotin, e as për shpirtin. Pasuria s’është mëkat. Por në qoftë se kjo ia zë frymën jetës sonë shpirtërore, atëherë humbasim gjithçka në fund.

Krishti tha: “Ky brez i mbrapshtë dhe kurorëshkelës kërkon një shenjë, por asnjë shenjë nuk do t’i jepet, përveç shenjës së profetit Jona”

Një besimtar qëndroi një natë me një shok jobesimtar, një mjek, i cili thoshte se i vetmi realitet ishte ai që kapnin shqisat.

Mjeku i tha: “A e ke parë ndonjëherë fenë?”, “Jo.” “A e ke dëgjuar ndonjëherë fenë?” ,“Jo.” “A e ke nuhatur ndonjëherë fenë?”, “Jo.” “A e ke shijuar ndonjëherë fenë?”, “Jo.” “A e ke ndjerë ndonjëherë fenë?”, “Po.”

“Tani pra,” – tha mjeku me pamje triumfi, “Kam provuar me anë të katër dëshmitarëve të respektuar që feja nuk shihet, dëgjohet, nuhatet apo shijohet; dhe vetëm te një dëshmitar, pra tek të ndjerët, je mbështetur ti. Pesha e fakteve është kundër teje, dhe duhet ta pranosh.”

Atëherë besimtari i tha mjekut: “Si doktor, ti mendon që të paturit shpresë është e rëndësishme për shëndetin fizik. Por veçse ke mashtruar veten dhe njerëzit e tjerë.”

Kur mjeku protestoi me indinjatë, besimtari i tha, “Epo mirë, doktor, a e ke parë ndonjëherë shpresën?” “Jo.” “A e ke dëgjuar ndonjëherë shpresën?”, “Jo.” “A e ke nuhatur ndonjëherë shpresën?” “Jo.” “A e ke shijuar ndonjëherë shpresën?” “Jo.” “A keni ndjerë ndonjëherë shpresën?” “Sigurisht” tha doktori.

“Megjithatë,” tha besimtari me ironi, “katër dëshmitarë të respektueshëm kanë dëshmuar kundër ekzistencës së shpresës.”

“S’ka Zot!”

“S’ka Zot!” tha Volteri i famshëm. Ndonëse ai ishte shumë i njohur për sarkazmat e tij të forta kundër besimit, ndoshta jo shumë njerëz kanë dëgjuar se si Volteri sillej herë pas here në mënyrë krejt të çuditshme. Sa herë që kalonte ndonjë furtunë ai trembej jashtë mase.

Madje, edhe kur dëgjonte bubullimën më të vogël ai kërkonte të bëheshin lutje dhe e pushtonte një frikë e madhe. Pasi furtuna largohej, Volteri kthehej prapë në sjelljen e tij të mëparshme tallëse. Ka shumë ateistë si puna e Volterit. Kur punët u shkojnë vaj, s’duan t’ia dinë për Perëndinë, por kur i zë ndonjë hall mund të bëhen më fetarë se vetë prifti.

Një vend bosh në shpirt

Unë pashë një portret të studiuesit të madh Bertrand Russell në pleqërinë e tij. Ndonëse fytyra e tij tregonte kurajo, ishte e zymtë dhe nuk shprehte asnjë shenjë gëzimi apo shprese. Ai lindi nga një familje e krishterë dhe i mësuan të besonte tek Perëndia, por ai hodhi poshtë besimin e prindërve të tij dhe u bë ateist i flaktë.

E bija, Katerina, tha për të, “Atje diku në fund të zemrës së tij, në thellësi të shpirtit, kishte një boshllëk që ishte mbushur dikur nga Zoti, dhe ai nuk gjeti kurrë asgjë tjetër për ta mbushur.”

“Dikush, diku, më duaj”

Madalin O’Her u cilësua si një nga ateistet më të njohura në ShBA në shekullin njëzetë. Ajo ishte një debatuese e fortë, për të mos thënë e egër, dhe i trembte kundërshtarët e saj. Ajo u zhduk në mënyrë të mistershme. Pasi kaluan vite pa asnjë shenjë, ditarët e saj u shitën në ankand, dhe ato tregojnë për një njeri që nuk kishte qënë e kënaqur me jetën.

Nga shkrimet e saj private del që as anëtarëve të tjerë të Shoqatës së Ateistëve të Amerikës nuk u zinte besë. Dhe madje ajo shkruan për veten e saj: “Kam dështuar në të gjitha…në martesë, si prind, dhe si politikane…” Gjashtë herë gjendet e shkruar kjo fjalë në ditarin e saj: “Someone, somewhere, love me”, që do të thotë: “Dikush, diku, më duaj”.

Këshilla e një ateisti

Kolonel Etan Allen ka qenë ateist i njohur. E shoqja ishte besimtare, dhe i mësonte vajzës për besimin tek Krishti. Kjo vajzë u sëmur dhe në kohën që u rëndua thirrën të atin për të dëgjuar fjalët e saj tek po vdiste.

“O baba,” i tha, “për pak do të vdes. A të besoj ato që më ke mësuar ti, apo ato që më ka mësuar mami?” Iu deshën Kolonelit disa çaste për të përmbajtur veten, dhe në mes të ankthit të tij të skajshëm, iu përgjigj, “Beso vetëm ato që të ka mësuar mamaja”.

Cili është vendi më i shenjtë në botë?

Organizohen pelegrinazhe në vende që konsiderohen si të shenjta, sidomos në kohën e festave fetare. Edhe brenda Shqipërisë, frekuentohen shumë vende kulti, por ndoshta më të njohurit janë Kisha e Laçit (Kisha e Shna Ndout) dhe Mali i Tomorrit.

Ndër mijëra vende të shenjta që ka patur bota, një dallohet nga të tjerët: Tempulli i Zotit në Jeruzalem. Asnjë tjetër nuk mund të krahasohet me Jeruzalemin për sa i përket historisë së tij të gjatë dhe të veçantë.

Edhe pse i quajmë të shenjta ato ndërtesa që përdoren si vende lutje dhe adhurimi, historia tregon se Tempulli i Salomonit ishte e vetmja godinë që u ndërtuar me porosinë e vet Zotit. Dëshmohet se në ceremoninë e hapjes, i gjithë populli pa lavdinë hyjnore që zbriti dhe e mbushi Tempullin.

Dmth, një shenjë aprovimi që erdhi nga lart dhe që s’është përsëritur në asnjë vend tjetër. Ky tempull, edhe pse u rrafshua nga ushtria Romake në shekullin e parë, shërbeu si një dëshmi për 1000 vjet për ekzistencën e Zotit të vërtetë, kundrejt idhujve të shëmtuar, pjellë e imagjinatës njerëzore.

Mirëpo, nuk duhet menduar se shkatërrimi i Tempullit erdhi pa u realizuar më parë qëllimi hyjnor. Përveç se ishte një dëshmi për ekzistencën e Perëndisë së vërtetë, Tempulli zbulonte disa të vërteta për shenjtërinë e Zotit si dhe për rrugën e pajtimit me Zotin.

Sipas sistemit të adhurimit e përcaktuar në ligjin e Perëndisë, duhej pra, një flijim për mëkatin, dhe një ndërmjetës i denjë që mund të qëndronte midis Perëndisë dhe njerëzve duke ndërhyrë për popullin përpara më të shenjtit.

Ky model të sjell ndërmend Jezus Krishtin, qengjin e Perëndisë, që mbërriti në Jeruzalem pikërisht në kohën e pashkës. Në momentin që ai vdiq, perdja që ndante pjesën e Tempullit që quhej “vendi më i shenjtë” nga gjithë pjesa e tjetër, u shqye në mes, një shenjë që iu dha njerëzve për te treguar që rruga drejt Zotit është hapur tani me anë të gjakut të Krishtit.

Sot, pra, na është zbuluar se njeriu nuk mund të jetë më afër Zotit thjesht sepse shkon fizikisht në një vend tjetër. Kur u pyet Jezus Krishti për këtë çështje nga një grua samaritane (sepse samaritanët mbanin për të shenjtë një mal aty afër dhe nuk shkonin në tempullin e Jeruzalemit) ai u përgjigj “As në Jeruzalem, as në këtë mal, sepse koha ka ardhur që ata që adhurojnë Atin [Perëndinë] ta adhurojnë në frymë dhe në të vërtetën.”

I njëjti Jezus shpalli se: “Këtu është një më i madh se Tempulli” dhe shqiptoi thënien e madhe “Unë jam rruga, e vërteta dhe jeta, askush nuk vjen te Ati përveçse nëpërmjet meje.” Sepse kudo që shpallet mesazhi për Jezus Krishtin, burra dhe gra mund të gjejnë Perëndinë duke vendosur besimin e tyre në atë që vdiq për të paguar mëkatet tona.

Kjo do të thotë se edhe pse të tre fetë monoteiste (judaizmi, krishterimi dhe islami) adhurojnë në Jeruzalem, qytet që është kthyer në mollë sherri për botën moderne, njeriu nuk ka pse të shkojë aty nëse kërkon të gjejë Zotin, dhe aq më pak në vende të tjera të ashtuquajtura të shenjta.

A do të thotë kjo që kishat nuk kanë vlerë? Shumë besimtarë kanë nevojë të gjejnë një vend të qetë ku mund të luten dhe kishat mund të shërbejnë për këtë qëllim. Mëgjithatë, vlera e kishave qendron kryesisht te adhurimi dhe predikimi i fjalës së Zotit.

Kishat e vjetra kanë vlera artistike dhe arkitekturale, por frymëzimi hyjnor vjen prej fjalës së Krishtit që lexohet, këndohet dhe predikohet nga besimtarët të mbledhura së bashku, qoftë në kisha të vjetra, qoftë në godinat më moderne.

E thënë shqip, ai që mendon se do të gjejë Zotin në mure të bëra nga dora e njeriut po gabon rëndë. Madje në kohën kur Tempulli i Zotit qëndronte akoma në këmbë, Zoti i tha popullit të mos mendonin që ai kishte nevojë për një shtëpi “se as qielli nuk më mban”.

Për më tepër, të mos mendojë njeriu se ka gjetur apo do të gjejë bekimin e Zotit se bën/bëri pelegrinazh në “x” vend, ndërsa zemrën e ka të mbushur me ligësi, jetën të mbushur me mëkate dhe gojën e mbushur me gënjeshtra.

Vetëm pendimi të prin në rrugën e Zotit. Është marrëzi të mendosh ndryshe. Ku është Perëndia? Më të vërtetë, ai nuk është asnjëherë larg nesh, por jemi ne që i largohemi atij.

Provat e ringjalljes janë të forta: varri bosh, shfaqjet e tij të shumta pas ringjalljes, transformimi i besimtarëve të tij nga njerëz të thyer në besimtarë sypatrembur, si dhe vërtetësia e Biblës.

Tomas Arnold, Profesor i Historisë në Oksford, tha: “Nuk di ndonjë fakt tjetër në historinë e njerëzimit për të cilin kemi prova kaq të qarta dhe kaq të plota, sesa shenja e madhe që Perëndia na ka dhënë se Krishti vdiq dhe u ngrit prej së vdekurish”.

Prandaj nuk e teprojmë kur themi se ringjallja e Krishtit është po aq e sigurt sa mund të jetë çdo fakt i historisë.

Nëse ka ndonjë gjë në të cilën mund të besojmë me siguri të plotë, është fakti se Jezu Krishti vdiq, u varros, u ringjall dhe sot jeton!

Kryqi është një nga shenjat më të njohura në botë. Edhe pse për turmën kryqi është kthyer në një simbol të modës, dhe shumë të tjerë e përdorin si hajmali, ai nuk ka humbur domethënien e tij origjinale. Me anë të këtij simboli të krishterët kanë shprehur besimin e tyre te Krishti që në kohët e lashta.

Mbetjet arkeologjike më të vjetra në Shqipëri përmbajnë vizatime kryqesh dhe vepra arti në formë kryqi. Në shekujt e mëvonshëm kryqi u bë simbol në emblemat e familjeve fisnike, ashtu sikurse u përfshi në flamujt e mbretërive ku krishterimi u bë feja zyrtare. Për fat të keq, kjo ka çuar në keqpërdorim e simbolit të kryqit për interesa politike dhe nacionaliste.

Është tragjike që ky simbol i shpëtimit është përdorur si flamur lufte. Ndryshe nga udhëheqësit e tjerë fetarë, Jezusi nuk mësoi se besimi te Perëndia përhapet me përdorimin e forcës.

Kryqi ndonjëherë nënkupton vështirësitë dhe sprovat nëpër të cilat kalon njeriu për të ndjekur rrugën e Zotit. Kjo gjen mbështetje në thënien e Jezusit: “Ai që nuk e merr kryqin e vet dhe nuk më ndjek, nuk është i denjë për mua”.

Në gjuhën popullore, “të marrësh kryqin tënd” përdoret për të përshkruar një akt vetëmohues, sidomos kur bëhet fjalë për një brengë të madhe që nuk të ndahet.

Por mbi të gjitha, kryqi simbolizon vdekjen e Krishtit për fajtorët. Ai nënkupton vuajtjen e tij në vendin tonë në kryqin e kalvarit.

Ky është mesazhi kryesor që qëndron pas kryqit të pashkës. Ky është mesazhi që frymëzon, çliron, e pastron shpirtin e njeriut. Vendosja e simbolit të kryqit përmbi derën e shtëpisë, në majë të ndonjë kodre, apo qoftë si një tatuazh në trup nuk të sjell detyrimisht asnjë avantazh. Por të jetosh duke besuar në Krishtin e kryqit ka vlerë të vërtetë!

Çfarë mendon për kryqin e Krishtit?

Për sa kohë që ti jeton, kujdes nga ai lloj besimi që nuk vë kryqin e Krishtit në qendër të vëmendjes. Ti jeton në një epokë kur një paralajmërim i tillë është i domosdoshëm. Ka me qindra kisha ku mund të gjesh kryqe prej druri, prej argendi, ose të pikturuara; por kryqi i vërtetë i Krishtit nuk është atje.

Ka kisha që predikojnë mesazhe, ndofta dhe të mira, por nuk të thërrasin të vendosësh besimin tënd në gjakun e Krishtit. Prandaj gjithçka është gabim. Ki kujdes nga vende të tilla adhurimi.

Mund të kesh mësuar shumë gjëra në lidhje me Krishtin. Mund të njohësh historinë e lindjes së tij. Mund të kesh mësuar për të gjitha mrekullitë; për ujin që ktheu në verë, për fashitjen e stuhisë, dhe për shërimin e të paralizuarit. Mund të kesh lexuar shëmbylltyrat e tij dhe të kesh degjuar profecitë tij.

Madje, mund të dish si vuajti dhe si vdiq. Por nëse nuk e njeh fuqinë e Krishtit në jetën tënde, nëse nuk kupton dhe nuk ndien se Krishti ka pastruar mëkatet e tua me gjakun e tij, atëherë Krishti nuk është shpëtimtar yt.

Feja në vetvete nuk do të të shpëtojë kurrë. Duhet ta njohësh kryqin e Krishtit dhe fuqinë e tij në jetën tënde, përndryshe do të ngelësh i humbur në mëkatet e tua.

Unë nuk di çfarë mendon ti për kryqin e Krishtit; por uroj që të mos besosh në asgjë tjetër për shpëtimin tënd, veç në gjakun e Qengjit të Perëndisë.

Kishat në gjithë Shqipërinë i hapin dyert e tyre për festën e madhe të pashkës. Disa prej këtyre kishave udhëhiqen nga predikues shqiptarë dhe të tjerë nga misionarë të huaj. Këta punojnë për ringjalljen e besimit në vendin tonë, sepse me gjithë punën e mirë gjatë viteve të fundit, akoma ka shumë për të bërë.

Ju kujtoj që kishat janë hapur për ju! Ato nuk ekzistojnë veçse për njerëzit t’i luten Zotit e të dëgjojnë zërin e tij. Edhe pse nuk ka asnjë kishë që është e përkryer (te Perëndia s’ka gabime, por te njeriu po) kishat ndihmojnë njerëzit të gjejnë shpresë, falje, e paqe.

Shumë prej jush do shkoni në kishë për pashkët. Ju inkurajoj të shkoni edhe pas pashkës, sepse shpirti nuk mbahet vetëm me një festë në vit. Ndërsa ju që s’keni ndërmend të shkoni fare, ju them pse të mos e provoni? Njeriu është nga natyra adhurues.

Nëse nuk e adhuroni Zotin, ka shumë të ngjarë që të adhuroni dikë apo diçka më pak të denjë. Pasuria, partia, puna, sporti, muzika, qejfi, e çdo gjë tjetër ka vendin e saj, por asnjë prej tyre nuk është mbi Perëndinë. A nuk i takon njeriut t’i japë lavdi Zotit?

Ndofta kjo është arsyeja që shumë njerëz vuajnë nga pakënaqësia, sepse nuk shkojnë t’i thonë Perëndisë asnjëherë “Faleminderit!” Pse të mos e marrësh bashkëshorten/ bashkëshortin me vete? Kur një çift drejton sytë te Zoti për një orë, besoj se do jenë në gjendje të shikojnë edhe njeritjetrin më mirë.

Bota nuk është e pamend që shkon në kishë për të marrë bekimin e Zotit kur martohen. Ai bekim duhet kërkuar vazhdimisht në familje. Prandaj, pse të mos i çoni fëmijët në kishë gjithashtu?

Shumë prindër i rrisin fëmijët e tyre pa i çuar në kishë. Pastaj, vjen adoleshenca, fëmija u del nga duart, dhe nuk e kuptojnë që fajin e kanë vetë, pasi nuk e lejuar djalin apo vajzën të njohin Zotin. Mos prisni t’ju ndodhë juve!

Nëse i doni fëmijët tuaj, çojini në kishë. Përfytyro që Jezus Krishti vjen në qytetin tënd. A nuk ke dëshirë ta takosh? Kisha është ky vend. Se Krishti tha që aty ku dy ose tre njerëz mblidhen në emrin e tij, ai do të jetë në mes tyre me frymën e tij të shënjtë.

Ndonëse është e drejtë të themi që Zoti është kudo, Ai është i pranishëm në mënyrë të veçantë aty ku adhurohet.

Ne e kemi të pamundur ta bëjmë këtë gjë në fuqinë tonë. Jemi të gjithë të dobët. Ne jemi të gjithë njerëz mëkatarë dhe gjithnjë mendojmë dhe bëjmë gjëra që e zemërojnë Perëndinë. Ne e ndjekim me dëshirë rrugën e gabuar.

Si mund të shpëtohesh? Ti duhet të pendohesh. Kjo do të thotë ta rrëfesh mëkatin dhe të kërkosh që Zoti të të shpëtojë. Duhet ta vendosësh besimin tënd te Krishti, që të të çlirojë, sepse pikërisht ai dha jetën e tij që të paguajë fajet e njeriut mëkatar.

Ndërsa lutesh duhet të kesh parasysh këto gjëra:

1. Perëndisë nuk i interesojnë fjalët dhe fjalimet e bukura. Por ai e dëgjon atë person që kërkon me sinqeritet. Pranoje mëkatin tënd përpara Zotit me një zemër të penduar.
2. Prano hapur para Perëndisë që mëkatet e tua janë të këqija në sytë e tij dhe se për to do të meritoje dënimin.
3. Thuaji Perëndisë që nuk ke fuqi të shpëtosh vetveten. Kërkoji Jezus Krishtit të të shpëtojë sepse nuk je në gjendje të shpëtosh veten.

A je i tërhequr vazhdimisht nga lojërat e fatit apo llotaritë? A mërzitesh ose inatosesh kur të ndërpritet loja? A ke nevojë të luash me shuma parash gjithmonë e më të mëdha? A luan kumar për t’iu shmangur problemeve të tjera? Pasi ke humbur para, a kthehesh ditën pasardhëse me mendimin që do t’i rifitosh lekët e humbura? A ke gënjyer anëtarët e familjes duke thënë që po shkon diku tjetër?

Që kur ke filluar të frekuentosh lojërat, a ke filluar të shkëputesh nga puna ose nga shkolla? A ke gënjyer për të marrë lekë borxh për të luajtur përsëri? A i gënjen ata që iu ke para borxh duke mos u thënë që borxhi është shkaktuar nga humbjet në lojë?

Kur të thonë të tjerët që të është bërë ves kumari, a e mohon problemin? Nëse i pëgjigjësh po këtyre pyetjeve, është një tregues i mirë që të ka zënë sëmundja. Simptomat janë vetëm një pjesë e vogël e problemit, sepse kjo sëmundje ka edhe pasoja.

PASOJAT

Kumari është drogë

Fillon si diçka zbavitëse por s’kalon shumë kohë dhe mikrobi futet brenda. Është më fatkeq ai që fiton në lojën e parë. I gënjen mendja se do fitojë nga hera dhe pastaj nuk mund të ndalet. Por i ngjashëm është fati i atij që humbet që në fillim. Ka shumë të ngjarë që ai të vazhdojë në lojë për të rifituar paratë e humbura. Përfundimi është i njëjtë.

Kumari nuk të pasuron

Nëqoftëse nuk heq dorë nga kumari, ai të lë fukara. Kush fitoi që nuk i humbi përsëri? Po fitove sot, do t’i humbasësh nesër.

Kumari të streson

Ankthi i vazhdueshëm i lojës se do fitosh apo do humbasësh është i dëmshëm edhe për shëndetin. Si mund të thuash që po zbavitesh kur po humbet para? Kush gjeti qetësi te kumari?

Kumari të bën të pasjellshëm

Kam parë shumë njerëz të transformuar nga lojërat e fatit. Janë bërë më të vrazhdë. Janë bërë më pak të dashur. Nuk mendojnë më për të tjerët.

Kumari të bën përtacë

Shumë prej tyre që luajnë kumar varin shpresat e tyre te fati. Duke ndjekur fatin s’kanë mendjen te puna. Dhe fati rrallë herë gjendet në sallën e basteve.

Kumari të prish familjen

Nëqoftëse bëhet kronik fiksimi pas lojës, është e vështirë të heqësh dorë pa prishur familjen më parë. Kush e di sa familje të ndara ka në shqipëri për shkak të kumarit?

Kumari kënaq vetëm për pak

Kënaqësia zgjat pak por në fund jo vetëm xhepi por edhe shpirti është bosh. Kumari i hap derën krimit Njerëz që nuk kanë vjedhur ndonjëherë janë bërë hajdutë dhe mashtrues parash për të vazhduar lojën. Dihet që borxhet të akumuluar nga bixhozi i kanë çuar shumë njerëz në rrugën e krimit.

Kumari është një ves i keq

Është e ngjashme me një sëmundje. Po nuk u kurua përparon duke shkaktuar një gjendje të rënduar që mund të shkatërrojë jetën e atij që e ka zënë mikrobi.

Cila grua do një burrë që është i dhënë pas lojërave të fatit? Çfarë shembulli iu jep fëmijëve ai prind që kalon kohën në kazino?

Kush u bë fisnik duke u marrë me kumar?

Fati i keq i lojërave të fatit

Sipas të gjitha të dhënave lojërat e fatit kanë lulëzuar në mënyrë të jashtëzakonshme jo vetëm në Shqipëri por edhe në të gjitha shtetet fqinje dhe më gjerë gjatë viteve të fundit. Në Shqipëri kanë funksionuar në mënyrë legale me mijëra kazino dhe ambjente bastesh ndërsa shumë emigrantë shqiptar janë bërë klientë të rregullt të kazinove në shtetet ku jetojnë.

Sociologët e shikojnë industrinë e lojërave të fatit si negative për përparimin e shoqërisë. Jo thjesht se u merr paratë të varfërve por ka një shumicë rastesh që njerëzit kanë humbur pasuri të shumta, pasi klientët e lojrave të fatit i përkasin një spektri të gjerë të shoqërisë.

Anët negative të lojërave të fatit nuk janë panjohura, prandaj ka lindur një diskutim se përse njerëzit janë vënë aq shumë pas tyre. Disa e gjejnë fajin te papunësia e lartë dhe varfëria.

Përqasja midis sportit, kafes dhe basteve është treguar shumë tërheqëse, sidomos për burrat, për të cilët ngjan se është një kombinim gati gati i parezistueshëm. Ndërkohë, dëshira për të fituar para ngelet faktori kryësor nxitës.

A është kumari mëkat?

Kumari ka shumë forma: llotaritë, “kompjuterat”, bingot, bixhozi, bastet sportive, edhe tani forma të ngjashme në internet. Fjala e Zotit na paralamëron të qëndrojmë larg lakmisë për para. Shkrimi i shenjtë na nxit gjithashtu të qëndrojmë larg përpjekjeve për t’u pasuruar shpejt. Padiskutim që kumari rrjedh nga lakmia për para dhe padyshim që i josh njerëzit me premtimin se mund të pasurohen në mënyrë të shpejtë.

Njerëzit shpërdorojnë para në shumë lloje aktivitetesh. Por fakti që paratë shpenzohen kot edhe në aktivitete të tjera nuk e justifikon kumarin. Lekët duhet të kursehen për t’u shpenzuar në mënyrë të dobishme. Jeta ka treguar se kumari e prish njeriun. Ai zëvendëson vlerat e mira me lakminë dhe vetkënaqësinë.

Kumari nxit neglizhencën e fëmijëve, të përfshin në shoqërinë e gabuar, kultivon përtacinë dhe e çon njeriun drejt veseve të tjera si pija dhe droga. Në të gjitha format e saj, ajo është e gabuar.

Një herë i thanë mbretit: “Yt bir po merret me dashuriçka dhe po prish një pjesë të pasurisë”. “Do të lodhet e do të kthehet” – u përgjigj mbreti. Pas disa kohësh i thanë përsëri: “Yt bir ka filluar të pijë e të harxhojë shumë kohë nëpër gostira”. “I keqi i vetes, por jo i mbretërisë. Do ta kuptojë një ditë e do të kthehet” – u përgjigj mbreti. Pas disa kohësh i thanë mbretit plak: “Yt bir luan bixhoz.” “Ah, i gjori unë” – tha mbreti. “Tani mori fund mbretëria ime!”

Si mund të ruhesh?

Prindi e ruan fëmijën duke e mësuar për rrezikun e saj. Miku i thotë mikut, “Mos e bëj!”. Por mënyra kryesore për të ruajtur veten prej këtij vesi skllaverues është të kesh këndvështrim e duhur për të mirat e tua materiale. Kur e kupton që të mirat materiale janë një dhuratë nga Zoti, fillon t’i shikosh ndryshe nga sa i shikoje më përpara. Kështu që, unë të jap këto këshilla:

E para, duhet të kuptosh që çdo gjë i përket Zotit. Ai është pronari i vërtetë i të gjitha gjërave. “Të miat janë në fakt tërë kafshët e pyllit; imja është bagëtia që ndodhet me mijëra ndër male. I njohim tërë zogjtë e maleve; dhe të gjitha ato që lëvizin në fushat janë të miat.”

E dyta, duhet të kuptosh që çdo gjë që ke – përfshi paratë, pronat, dhe kohën – është dhuratë nga Perëndia. Janë dhurata, jo në kuptimin që Perëndia t’i dhuron t’i përdorësh si të duash, por në sensin që mbreti i jep vartësit të drejtën për të qeverisur mbi një pjesë të mbretërisë së tij. I mençuri Solomon tha: “Çdo njeriu të cilit Perëndia i jep pasuri dhe të mira dhe të cilit i jep gjithashtu mundësinë t`i gëzojë ato, ta dijë që kjo është një dhuratë e Perëndisë.”

E treta, duhet të jesh i vetëdijshëm që Zoti të shikon dhe që Ai do të të kërkojë llogari një ditë për pjesën që të ka dhënë. Shëmbëlltyra e thesareve na mëson se duhet t’i japim llogari Perëndisë:

“Tani mbas një kohe të gjatë, u kthye Mbreti dhe i bëri llogaritë shërbëtorëve. Dhe ai që kishte pesë thesarë doli përpara dhe i paraqiti pesë të tjerë, duke thënë: “Zot, ti më besove pesë; ja, me ato unë fitova pesë të tjerë”.

Dhe Mbreti i tha: “Të lumtë, shërbëtor i mirë dhe besnik; ti u tregove besnik në gjëra të vogla, unë do të të vë mbi shumë gjëra; hyr në gëzimin e zotit tënd”. Në fund erdhi edhe ai që kishte marrë vetëm një thesar dhe tha: “Zot, unë e dija se je njeri i ashpër, që korr atje ku nuk ke mbjellë dhe vjel ku nuk ke shpërndarë, prandaj pata frikë dhe shkova dhe e fsheha thesarin tënd; ja, unë po ta kthej”.

Dhe i zoti duke i përgjigjur i tha: “Shërbëtor i mbrapshtë dhe përtac. Ti duhet t`ia kishe besuar denarin tim bankierëve dhe kështu, në kthimin tim, do ta kisha marrë me interes. Prandaj ia hiqni këtij thesarin dhe flakeni në errësirë këtë shërbëtor të pavlefshëm.”

E katërta, duke qënë i ndërgjegjshëm që gjerat materiale janë nga Zoti, duhet të kënaqesh me ato që ke pa kaluar në lakmi. Jo që s’duhet të përpiqesh të fitosh më tepër (me fuqinë që të jep Perëndia dhe brenda normave të tij) por ta bësh këtë pa e shëndërruar lekun në idhull.

Gjithsesi, duke qënë falendërues për ato që ke do të gjesh më shumë kënaqësi në to. Ki parasysh që mosmirënjohja është krimbi që prish shijen e frytit më të mirë.

Ishte dita e festës kur policia erdhi në shtëpinë e Josefit dhe e arrestuan. Arrestimi dhe burgosja e tij erdhi thjeshtë për shkak të besimit të tij në Jezus Krishtin në një shtet që nuk lejon që një njeri të ndryshojë fenë e tij në një besim tjetër.

Josef Nadarkani është një drejtues i kishës në veri të Iranit. Ai është i martuar me dy fëmijë, dhe familja e tij është persekutuar prej vitesh për besimin e tyre në Krishtin. Arrestimi i parë i Josefit erdhi sepse ai foli për besimin e tij me njerëz të tjerë. Arrestimi i dytë erdhi sepse nuk donte që fëmijët e tij (atëhere në moshën 8 dhe 6 vjeç) t’i nënshtrohëshin mësimit të detyruar të besimit musliman në shkollën shtetërore.

Autoritetet reaguan duke ngrituar akuza të reja ndaj Josefit për apostazi. Gjatë burgosjes, i bënë presione të vazhdueshme për të hequr dorë nga besimi në Krishtin dhe kthimi në fenë tradicionale. Përdorën medikamente për këtë qëllim si dhe e kërcënuan familjen e tij duke e burgosur edhe gruan.

Pasi e arrestuan për herë të tretë, i thanë që djemtë e tij do të merreshin dhe do t’ua kalonin në kujdes të një familje muslimane nëse nuk ndryshonte bindjen. Gruaja e tij u çua në gjyq dhe duke mos e lënë të përfaqësohej nga një avokat e dënuan me burgim të përjetshëm gjoja për apostazi gjithashtu.

Pasi u apelua çështja e saj me ndihmën e një avokati, u la e lirë. Pak muaj më vonë, u kalua për gjykim edhe çështja e Josefit ku e dënuan “me vdekje” për apostazi. Dënimi nuk ishte i ligjshëm, pasi kodi penal i Iranit nuk e lejon dënimin me vdekje për ndërrimin e fesë, por juristët bazuan vendimin e tyre mbi deklarimet e autoriteteve fetare në vend.

Një avokat musliman i njohur për punën e tij për mbrojtjen e të drejtave të njeriut e mori përsipër përfaqësimin e Josefit. Si rrjedhojë, edhe ndaj avokatit u ngritën akuza që gjoja ky po vepronte kundër interesave të shtetit.

Pas një kalvari të gjatë apelimesh të vazhdueshme, Josefin e lanë të lirë. Në korrik të vitit 2018 u arrestua përsëri dhe duket se edhe këtë vit familja e Josefit do të kalojë festën e krishtlindjes pa praninë e tij.